25 ноября в Якутии отмечают национальный праздник — день якутского эпоса Олонхо. Глава республики Айсен Николаев поздравил якутян с этим праздником:
Айсен Николаев: Олонхо – гордость якутского народа, жемчужина нашей самобытной культуры и богатейшего языка
Уважаемые якутяне!
От имени руководства Республики Саха (Якутия) и от себя лично поздравляю с национальным праздником – Днём Олонхо!
16 лет тому назад ЮНЕСКО объявило якутский народный эпос Олонхо шедевром устного и нематериального наследия человечества, тем самым признав его огромную ценность для мировой культуры.
Олонхо – гордость якутского народа, жемчужина нашей самобытной культуры и богатейшего языка, пронесённая через века, передаваясь из уст в уста от дедов и отцов сыновьям и внукам. Несмотря на то, что эпос не записывался в рукописи, его сохранили талантливые сказители – олонхосуты, державшие в памяти многие Олонхо, в каждой из которых от 10 до 40 тысяч строк. Первые записи отдельных частей-песен Олонхо были сделаны Афанасием Уваровским и Отто фон Бётлингкомв 40-х годах XIX века. В сохранение и популяризацию эпоса бесценный вклад внёс выдающийся государственный и общественный деятель республики, писатель и учёный Платон Ойунский.
В былые времена Олонхо для якутян было главным видом культурного отдыха. По сути Олонхо – это театр одного человека, олонхосут искусно изображает разные персонажи, поёт и говорит разными голосами своих героев. Когда сказитель приезжал к кому-то погостить, то у них вечерами на представление собирались все близко живущие соседи. Через Олонхо якутяне с детства впитывали в себя всё богатство, красоту, многообразие и яркость красок родного языка.
Олонхо в нашей республике живо и сегодня. Ежегодно проводится республиканский Ысыах Олонхо, на котором сказители соревнуются в искусстве исполнения эпоса. В этом году Ысыах прошёл в Олёкминском районе, в рамках которого по традиции состоялся республиканский конкурс исполнителей Олонхо среди детей, молодёжи и взрослых исполнителей.
В течение трёх дней участники исполняли героический эпос. Радует то, что в конкурсе в категории «молодёжь» приняли участие 20 человек. Уверен в том, что они в будущем станут именитыми сказителями.
В нашей республике работа по сохранению и развитию Олонхо ведётся по трём основным направлениям. Так, в Якутске работает Театр Олонхо, который ставит спектакли по мотивам якутского эпоса. Последняя работа театра – комедийный молодёжный спектакль по Олонхо знаменитого Амгинского сказителя Тимофея Захарова — Чээбий «Ала Булкун». Спектакли по якутскому эпосу ставятся на сценах мировых театров, завоевывая любовь и признание зрителей всего мира.
Большую работу по сохранению, популяризации и обучению сказительскому искусству Олонхо ведёт Центр Олонхо по научно-методической деятельности и международным связям. Центр проводит традиционные фестивали сказителей на республиканском и международном уровнях, семинары, мастер-классы конференции, выпускает научно-методические серии «Олонхо олуктара», «Ийэ тыл биһигэ».
Плановую работу по подготовке и изданию текстов Олонхо, монографий, сборников, статей по проблемам изучения якутского героического эпоса и переводу уникальных памятников эпического наследия на языки народов мира ведёт Научно-исследовательский Институт Олонхо при Северо-Восточном федеральном университете имени М.К. Аммосова.
Дорогие земляки!
В этот праздничный день призываю вас всех активно поддержать развитие и популяризацию Олонхо путём участия в мероприятиях, посвящённых якутскому эпосу. Так, ежегодно в республике проводится Декада Олонхо. В этом году в программу включены более 50-и мероприятий: цикл телевизионных программ, конкурсы и фестивали, спектакли, научно-практические конференции, круглые столы, семинары, мастер-классы, творческие вечера.
Желаю всем крепкого здоровья, благополучия и счастья! Слушайте и читайте Олонхо – хранилище духовных ценностей и мировоззрения народа, учите детей и подрастающее поколение любить и уважать родной язык!
Глава Республики Саха (Якутия) А.С. Николаев
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана А.С. Николаев Олоҥхокүнүнэнэҕэрдэтэ
Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторо!
Саха ӨрөспүүбүлүкэтинсалалтатынуоннатусбэйэмааппыттанэһигиниОлоҥхокүнүнэнэҕэрдэлиибин!
ЮНЕСКО 16 сыланарааөттүгэрОлоҥхонукиһиаймахтылынануоннаөйүнэнайбытнэһилиэстибэтиншедевринэнбиллэрбитэсахаолоҥхотоаандойдугасүҥкэнсуолталааҕынбилиниибуолар.
Уонтыһыынчаттантүөртуонтыһыынчаҕатиийэрустуруокалаахолоҥхонуөйтөнкэпсиир, устаруунусомоҕолууруустыллаах, дэгиттэрталааннаахолоҥхоһуттарбытайанхаалларбытайымньыларабылыргыөттүгэртөһө да суруккатиһиллибэтэллэр, үйэлэриуҥуордаанкөлүөнэттэнкөлүөнэҕэуостан-уоскабэриллэн, норуоппуткиэнтуттуута, төрүткултуурабыт, баайтылбыткүндүчөмчүүгэбуолаллар. Олоҥхоырыаларынсорохчаастарын ХIХ үйэ 40-с сылларыгар Афанасий Уваровскай, Отто фон Бётлингксуруккааанбастаанкиллэрбиттэрэ. Саха норуотунсүдүайымньытынчөлхаалларыыгауоннакиэҥэйгэҕэтарҕатыыгаөрөспүүбүлүкэбитсудаарыстыбаннайуоннауопсастыбаннайдеятелэ, суруйааччыуоннаучуонай Платон Алексеевич Ойуунускайсүҥкэнкылаатыкиллэрбитэ.
УруккудьылларгаОлоҥхоөбүгэлэрбиткултуурунайсынньалаҥнарынбиирсүрүнкөрүҥүнэнбуолара. Дьиҥэдаҕаны, Олоҥхо – бииркиһитыйаатыра. Олоҥхонутолорооччукуолаһынуларытанхас да арааскиһиоруолунтолорор. Былыролоҥхоһуткэлэринистиһэн, ыаллыыалаастартаноҕолуун-уруулуунэлбэхкиһимустара. Олкурдук, сахадьонотөрөөбүт тыл барамматбаайын, эриэккэсэйгэтин, дэгэтин, кустукөҥүнэноонньуурөҥүн-дьүһүнүнэттэригэр-хааннарыгароҕоэрдэхтэриттэниҥэринэллэрэ.
Олоҥхобиһигиөрөспүүбүлүкэбитигэрбилигиндаҕанытыыннаах. СылаайыОлоҥхоыһыаҕаыһыллар. БыйылгыыһыахӨлүөхүмэулууһугартэриллэн, оҕо, ыччат, улахандьонортотугаролоҥхонутолорооччуларөрөспүүбүлүкэтээҕикуонкурустараыытыллыбыттара. ОлоҥходоллоһутартойугаӨлүөхүмэтуонатыгарүскүнустатадуорайбыта. Буыһыаххаыччаттарбөлөхтөрүгэр 20 киһикыттыбытакиһиниүөрдэр. Инникитинкинилэрааттаах-суоллаахолоҥхоһутбуолуохтарадиэнэрэнэбин.
Олоҥхонучөлхаалларыыуоннасайыннарыыүлэтэөрөспүүбүлүкэҕэүсхайысхананбарар. Олкурдук, ДьокуускайгаОлоҥхоТыйаатыраситиһиилээхтикүлэлиир. КэнникикэмҥэыччаккаанаанАммабиллиилээхолоҥхоһута Тимофей Захаров – Чээбийолоҥхотунан “Ала Булкун” диэн комедия-испэктээгитуруорда. Саха олоҥхотунматыыбынаноҥоһуллубутиспэктээктэртасдойдуларсыаналарыгартахсан, аан дойду көрөөччүлэринсэҥээриилэрин, билиниилэринылалларакэрэхсэбиллээх.
ИккисхайысханыНаучнай-методическайүлэҕэуоннаноруоттариккиардыларынааҕысибээскэОлоҥхоКиинэсалайар. БуКиинөрөспүүбүлүкэтээҕиуоннаноруоттариккиардыларынааҕытаһымҥаүгэсбуолбутолоҥхоһуттарбэстибээллэрин, сэминээрдэри, маастар-кылаастары, кэмпириэнсийэлэриыытар, “Олоҥхоолуктара”, “Ийэ тыл биһигэ” научнай-методическайсиэрийэлэритаһаарар.
Үһүсхайысханы М.К. Аммосов аатынанХотугулуу-ИлиҥҥифедеральнайуниверситеккатэриллибитОлоҥхонаучнай-чинчийэр института салайар. Кыhасахаолоҥхотункыһалҕаларынүөрэтэр, тиэкистэри, монографиялары, хомуурунньуктары, ыстатыйаларыбэлэмнээнтаһаарыыны, олоҥхонуомуктылыгартылбаастааhыныбылааннаанүлэлиир.
Күндүбиирдойдулаахтарым!
БубэлиэкүҥҥэанаммыттэрээһиннэргэкөхтөөхтүккыттанОлоҥхонусайыннарыыгауоннакиэҥниктарҕатыыгабэйэҕиткылааккытынкиллэрэргитигэрыҥырабын. ОлоҥхоДэкээдэтэсылаайыыытылларүгэскэкубулуйда. БыйылгыДэкээдэбырагырааматыгар 50-тан тахсатэрээһинкиирдэ: тэлэбиисэринэнбиэриилэрэргиирдэрэ, куонкурустаруоннабэстибээллэр, испэктээктэр, научнай-практическайкэмпириэнсийэлэр, төгүрүкостуоллар, сэминээрдэр, маастар-кылаастар, айаркиэһэлэр.
Барыгытыгарчэгиэн-чэбдик, этэҥҥэбуолуунууоннадьолубаҕарабын! Саха норуотундухуобунайсыаннастарынуоннааан дойду олоҕунанаарыытыниҥэриммитсүдүайымньыны – Олоҥхону – истиҥуоннаааҕыҥ, оҕолоргутунуоннаэдэрыччатытөрөөбүт тылы таптыырга, ытыктыыргаүөрэтиҥ!
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана А.С. Николаев