Охота рассказать: Дьиктитик бултуйуу

Мин кэпсиир киһим ыраах Усуйаана улууһун Уйаандьы нэһилиэгин төрүт олохтооҕо, эбээн чулуу булчута, табаһыта Голиков Филипп Иннокентьевич. Кини биирдэ дьиктитик бултуйбутун туһунан кэпсиэм.  Оччолорго кэргэмминээн Уйаандьы оскуолатыгар учууталлыы сылдьарбыт. Саҥа үлэлии кэлбит дьон дьиэ көстүөр диэри Голиковтарга дьукаах олорбуппут. Дьиэлээх хаһаайка Анастасия Николаевна сүрдээх аламаҕай, үөрүнньэҥ, этэргэ дылы сытар ынаҕы туруорбат, күөх оту тосту үктээбэт сэмэй киһи этэ.

Оччолорго кинилэр төһө даҕаны бочуоттаах сынньалаҥҥа таҕысталлар бултууллара, балыктыыллара, ону таһынан бэйэлэрэ бас билэр табалардаах этилэр. Бөһүөлэктэн чугас соҕус Сэллик, Оккон үрэхтэринэн, төһө эмэ ыраах  киэҥ нэлэмэн туундараҕа көһө сылдьан табаларын көрөллөрө-истэллэрэ, күндү түүлээҕи бултууллара. Бултарын Аммосов Роман Гаврильевич салайааччылаах  общинаҕа туттараллара.    Биир дьыл үгэс курдук оҥостон, тэринэн эмиэ сирдэригэр Сэлликкэ тахсыбыттара. Мин өрөбүллэрбэр эмиэ онно барыахтаах дьону кытта бара сылдьыах буолбутум.

Дьоммут барбыттара икки хоммутун кэннэ буурҕа түһэн кыайан барбатахпыт. Сааскы каникул саҕана дьоммут бултаан-алтаан киирдилэр. Филипп Иннокентьевич киэһэ аһыы олорон хайдах бултаабыттарын-алтаабыттарын туьунан кэпсээтэ. Дьэ онно биир дьикти түгэни сэһэргээтэ.  Тиийэн олохторун-дьаһахтарын оҥостон, хапкааннарын иитэн, кырсаҕа паас туруоран, табаларын хойуу лабыкталаах сиргэ ыыталаан дьэ нус-хас буолбуттар. Иккис күннэригэр туох да сүрдээх күүстээх буурҕа түһэн табаларын бөрүөрэн баран ханна да барбакка манаан олорбуттар. Буурҕа төрдүс күнүгэр дьэ тохтоон,  тыал-күүс уоскуйан күөх халлаан мэндээрийэ түспүт.

Оҕонньор табаларын көлүнэн хапкааннарын көрө барбыт. Сыыдам табаларынан тамаһытан Сэллик үрэҕин үөһээ баһыгар Моонньо, Омчикандьа таастарыгар тиийбит. Аара, баҕар, биир эмэ кыыл таба баара буолуо диэн алыылары бинокулунан сирийэн көрө-көрө айаннаан иһэн, табаларын хапкааннарын ииппит сирин диэки салайбыт.

Арай биир хапкааны ииппит сиригэр чугаһаан иһэн көрбүтэ тииккэ сиэгэн тахсан олорор үһү.  Табалаах киһи иһэрин көрөн маһыттан аллараа сурулаан түһэр, ол эрээри тоҕо эрэ сонно өрө хатаастан тахсар үһү. Оҕонньор бултаһарга сананан карабинын сулбут тардан ылбыт. Тыал сиэгэн диэкиттэн үрэрэ үһү. Өссө арыый чугаһаан баран ытан саайбыт, сиэгэнэ сиргэ тааһы бырахпыт курдук аллараа хойуостубут. Арай, доҕоор, көрө түспүтэ икки сур бөрө кинини көрбүтүнэн утары сүүрэн иһэллэр үһү. Табалара бөрөлөрү көрөөт өрө холоруктуу түспүттэр, хата сиэгэни ытарыгар сэтии быаларын тааска эрийэ тарпыт буолан куоппатахтар. Бөрөлөр табалаах киһини көрөөт хорус гына түспүттэр, ол кэмҥэ биирдэрин тута умса ытан кэбиспит. Иккиһэ эргиллэ түһээт куотан субуруҥнаан эрдэҕинэ ытыалаан битигирэппит, онон наһаа ыраатыннарбакка эмиэ хаары уоптарбыт.

Биһиги тыый ол бөрөлөр хантан баар буола оҕустулар диэн бэркэ дьиктиргээтибит. Ону оҕонньорбут маннык быьаарда:
— Ол тиит анныгар бөрөлөр кыыл табаны охторбуттар эбит уонна тото аһаан баран ханна эрэ барбыттар.  Ол кэмҥэ  бөрөлөрү ыраахтан батыһа сылдьар сиэгэн тиийэн кэлбит. Бэлэм аска тиксэн аһыы-сии сыттаҕына бөрөлөр төннөн кэлбиттэр да сиэгэн үрдүгэр түспүттэр. Сиэгэн ыксаан маска ыттыбыт, бөрөлөр сиэҥнэрин тобоҕолоон баран аллараа сиэгэни кэтэһэн сыппыттар. Дьэ ол кэмҥэ оҕонньор тиийэн кэлбит. Сиэгэн кинини үөһээттэн көрөн таҥнары сурулаан түһэр, онтон бөрөлөртөн куотан өрө хатаастан тахсар эбит. Тиит арыый оҥхой сиргэ үүммүт буолан Филипп бөрөлөрү көрбөтөх. Арай сиэгэни түҥнэри ытан түһэрбитигэр бөрөлөр киниэхэ утары ыстанан тахсыбыттарыгар соһуйбут. Саатын тыаһа тааска охсуллан уонна тыал бөрөлөр диэкиттэн үрэр буолан ардай аһыылаахтар киһиэхэ утары сүүрэн кэлбиттэр. Бөрөлөр кини тиийэн кэлбитин төрүт да көрбөтөхтөр эбит. Дьэ ити курдук оҕонньор биир сиртэн сиэгини, икки бөрөнү бултаан, өссө хапкааныттан киис, паастарыттан кырса ылан киэһэлик үүтээнигэр илии тутуурдаах, өттүк харалаах тиийэн кэлбит.

Дьэ, Байанай маанылаатаҕына ити курдук маанылыыр буолар эбит этэ.Бу кэпсиир киһим орто дойдуттан барбыта. Үрдүк айыылар кинилэргэ оҕо анаабатахтар, онон кэргэнэ Анастасия Николаевна билигин соҕотоҕун олорор.

Охота рассказать: На такую красоту рука не поднимется!

История прислана на конкурс сайта Сахалайф «Охота рассказать!»

История опубликована на Дзен