Эдэр ыччат оһуохайга

Таатта улууһун норуот айымньытын дьиэтин фондаҕа уонна норуот уус уран маастардарын сүрүннүүр методиһа, Таатта оһуохай түмсүүтүн салайааччыта,  СР ыччат политикатын  туйгуна, СР Үтүөлээх оһуохай этээччитэ, алгысчыт,  олоҥхону, норуот ырыатын толорооччу.

• Иван Федотович, бэйэн тускунан хантан тардыылаах, туох үөрэхтээх буолаҕын?

Мин бэйэм төрүт Тааттабын. Сайын сатыылаан турдаҕына бэс ыйын 6 күнүгэр, 1992 сыллаахха Таатта нэһилиэгэр күн сирин көрбүтүм.

2009 сыллаахха А.И.Софронов-Алампа аатынан Ытык Күөллээҕи 1 №  оскуоланы бүтэрбитим. Оскуолабын бүтэрээт Дьокуускайдааҕы култуура уонна искусство коллеһыгар төрүт култуура салаатыгар киирэн устудьуон үрдүк аатын сүкпүтүн. Ол кэннэ кэтэхтэн тутатына Арктикатааҕы култуура  уонна искусство институтун менеджер идэтин үөрэнэн бүтэрбитим.

• Үөрэххин бүтэрэн төрөөбүт дойдугар ылбыт идэҕинэн үлэлиигин?

Үөрэхпин бүтэрэн дойдубар тиийэбин. 2012-2017сс. Таатта улууһун дьаһалтатыгар ыччат салаатын специалиһынан, 2017-2024с. ыччат уонна дьиэ-кэргэн политикатын салаатын салайааччытынан  үлэлээбитим. Онтон 2024 сылтан Таатта улууһун норуот айымньытын дьиэтин фондаҕа уонна норуот уус уран маастардарын сүрүннүүр методиһынан үлэлиибин.

• Саха фольклорунан хас сыллаахтан дьарыктанаҕыный?

Фольклор эйгэтигэр 2005 сылтан Галина Лукинична Павловаҕа уһуйуллан устунан идэ оҥостон үлэлии-хамсыы сылдьабын.  Бу ииники сылларга атын эйгэҕэ үлэлээбитим да буоллар фольклорунан дьарыкпыттан олох тэйбэтэҕим.  Оһуохайга 2017с. Үтүөлээх этээччи үрдүк аатын ылбытым. Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр  “Дьолуо” олоҥхону толорооччуларын бөлөҕөр, “Күн Чөмчүүк” народнай фольклорнай ансаамбылга дьарыктанабын. Оһуохайга, норуот ырыатыгар, олоҥхону толорууга кэккэ ситиһиилэр бааллар. сылын аайы ыытыллар Олоҥхо Ыһыаҕын көтүппэккэ кытта сатыыбын. Алгыска уһуйуллан улууска, араас хабааннаах тэрээһиннэргэ, Туймаада Ыһыаҕар А.С.Федоровы кытта, улууспут ыһыахтарын, Күн көрсүүтүн сиэрин-туомун алгыһын ыыппытым.

• Таатта оһуохайын түмсүүтүн салайааччыта эбиккин. Ол туһунан сырдатыаҥ дуо?

     Былырыын ыам ыйын 25 күнүгэр Саха сиригэр аан бастакытын Оһуохай күнүн бэлиэтээбиппит. Саха Өрөспүүбүлүкэтин үрдүнэн биллэриллибит Оһуохай күнүгэр аналлаах улууска   «Таатта оһуохайын инники сайдыыта» тэрээһин төгүрүк остуолга мустан инники үлэбитин торумнаабыппыт. Түмсүү салайааччытынан миигин куоластаан талбыттара. Салгыы инники сылларга оһуохай улууспутугар сайдарыгар ситимнээх үлэбитин чочуйан, киирбит этиилэри, саҥа бырайыактары былааҥҥа киллэрэн үлэлээн эрэбит. Улууспут 14 нэһилиэгэр оһуохай түмсүүлэрэ тэриллэн, салайааччылар ананан хамсааһыны күүскэ ыытарга былаанныыбыт.Түгэнинэн туһанан өрөспүүбүлүкэтээҕи оһуохай түмсүүтүгэр куруутун  өйүүр, сүбэ-саргы биэрэр дьоммутугар А.Дж.Даниловка, А.Л. Тарскайга, кураторбытыгар В.В.Хоруновка барҕа махталбытын тиэрдэбит. Быйыл улуустарынан өрөбүллэри түөлбэ оһуохайын билиһиннэрэр, оһуохайдьыттары киэҥ араҥаҕа таһаарар, саҥа ааттар тахсалларыгар кыах биэрэр сыаллаах-соруктаах күнү анаабыттара олус үчүгэй.

Муус устар 6 күнүгэр Арчы дьиэтигэр биир дойдулаахтарбытын, оһуохайы сэҥээрээччилэри Улуу Кыайыы 80 сылыгар, Таатта улууһугар спорт национальнай көрүҥнэригэр ХII-c төгүлүн ыытыллар Манчаары оонньууларын күрэһин көрсө Таатта Ытык Оһуохайын түһүлгэтигэр ирэ-хоро кэпсэтэ, дойду ахтылҕанын таһаара, ааспыты ахтыһа, кэлэри кэрэһэлии, ырыаны-тойугу сэҥээрэ, оһуохайга эргийэ кэлэргитин күүтэбит. Бу күн дьоммутугар-сэргэбитигэр Таатта түмсүүнү кытта бииргэ былааннаан сонун тэрээһин ыытыллыаҕа. Алгыс  сиэрэ-туомун бэйэм ыытыам. Аҕыйах хонуктааҕыта Кыайыыга анаммыт фестивальбыт түмүктэммитэ. Быйыл ирдэбилгэ ыччат саастаахтар оһуохайы этэллэрин киллэрбиппит. Ол түмүгүнэн  сэҥээриин ылбыт оһуохай этээччилэр, “Уолбан” вокальнай бөлөх кыттыыны ылыахтара. Тэрээһини иилээн-саҕалаан ыытыаҕа уус-уран салайааччыбыт Марина Федорова. Онон бука барыгытын Дьокуускай куоракка, Алгыстаах Арчы дьиэтигэр Ытык Оһуохайга күүтэбит.